parmaklıklar ardında ne demek?

Parmaklıklar Ardında, 13 Aralık 2007¹ ile 24 Haziran 2010 tarihleri arasında atv'de yayımlanan, orijinali Almanya'da RTL kanalında Hinter Gittern adıyla yayınlanan, Türk yapımı suç ve dram türündeki televizyon dizisidir. Dizinin Türkçe uyarlaması Feride Çiçekoğlu tarafından yazıldı.² Dizinin çekimleri, Sinop Cezaevi'nde gerçekleşti.³ Dizi, toplam 3 sezondan oluşmaktadır ve 106. bölümü ile final yaparak sona erdi.

Dizinin konusu mahkûmlar ve cezaevi yetkilileri arasında var olan ilişki üzerinden genişlemektedir. Aynı koğuşta yer alan (B2 koğuşu) kadın mahkûmların kendi aralarında var olan mücadeleleri, cezaevi yetkilileriyle olan sorunları dizinin genel konusunu oluşturmaktadır.

Prodüksiyon

Dizinin yapımını, Ayşe Durukan ve Uğur Başaran üstlendi; ilk sezonunda yönetmenliğini Hakan Gürtop yaptı ve sonraki sezonlarında yönetmen koltuğuna Nisan Akman oturdu; senaryosunu ilk sezon Feride Çiçekoğlu tek başına yazarken ikinci sezonda Şebnem Çıtak da Çiçekoğlu ile birlikte programın senaryosunu yazmaya başladı. Parmaklıklar Ardında'nın ilk bölümü 13 Aralık 2007 tarihinde atv ekranlarında yayına girdi.⁴ Dizi, hapishane konulu ilk Türk dizisidir.⁵ ve dizide sesli çekimler yapılmaktadır. Dizideki karakterleri canlandıran oyuncuların gerçeklik duygusunu verebilmeleri için oyunculara çok az makyaj yapıldı.⁶

Parmaklıklar Ardında'nın ana mekânı Tarihî Sinop Cezaevi'ydi. Cezaevi, 1999 yılında kapatılarak müzeye çevrildi. Birçok ünlü mahkûma ev sahipliği yapan tarihi mekân, son yıllarda bir film konsepti haline geldi. Pardon ve Firar gibi sinema filmlerinin de çekildiği bu mekân, Parmaklıklar Ardında dizisi ile tekrar gündeme geldi.

Dizinin jenerik müziği, sözleri Sabahattin Ali'ye ait olan ve ilk kez 1977 yılında Edip Akbayram tarafından seslendirilen, dizi müziğinde ise Kibariye'nin söylediği "Aldırma Gönül" şarkısıydı. Şarkı, Sabahattin Ali'nin Sinop Cezaevi'nde iken yazdığı Hapishane Şarkısı V şiirinin bestelenmiş halidir. 1933 yılında yazılan şiir Kerem Güney tarafından bestelendi.⁷ İkinci sezonun ilerleyen bölümlerinde Aldırma Gönül şarkısındaki Kibariye vokali çıkarılarak sadece enstrümantal olarak çalındı. Dizide kullanılan diğer bir müzik ise Kâzım Koyuncu'nun Hayde albümündeki "Selimina" şarkısıydı.

Konsept

Proje, Almanya'da yayınlanan, suçlu kadınları konu edinen Hinter Gittern - Der Frauenknast adlı TV dizisinin Türkiye'ye adapte edilmiş halidir.⁸ 1997 yılında RTL kanalında gösterime giren dizi Şubat 2007 tarihinde sona erdi. Fakat bu dizi de Avustralya'da 692 bölüm yayınlanan Prisoner adlı pembe diziye dayanmaktadır.⁹ Türkçe uyarlamasında dizinin senaryosu Feride Çiçekoğlu tarafından yazıldı. Türkiye'de ilk kez kadın mahkûmların hayatlarını ele alan dizide¹⁰ ilk sezon başrolleri Selda Alkor, Serra Yılmaz ve Devin Özgür Çınar paylaştı. İkinci sezonda oyuncu değişikliğine gidildi. Türkiye'de var olan suç ve ceza sistemi farklılığı nedeniyle dizinin orijinalinde var olan karakterlerde değişikliğe gidildi.¹¹

Maliyet

Yapımı Play Prodüksiyon tarafından gerçekleştirilen dizinin yapılan araştırmalarda haftalık maliyeti 200 bin YTL olarak belirlendi.¹²¹³ Bu harcamalara, Sinop Cezaevi'ne 60 km'lik kablo döşemesi ayrıca dökülmüş ve harap olan cezaevini bir kullanım alanı haline getirilmesi de dahildir.¹⁴ Dizide, deneyimli kadronun yanı sıra, Sinop ve Samsun'da tiyatroculuk yapan 200'den fazla amatör oyuncu da yer aldı ve bu oyunculara günde otuz lira verildi.¹⁵

Dizi, Medya Takip Merkezi'nin verilerine göre 3-9 Mart 2008 tarihleri arasında yayınlanan programlar arasında en çok reklam alan program oldu. Yayın esnasında 62 markanın reklamı, 38 dakikayı aşkın bir süre izleyiciyle buluşturuldu. Diziye en çok reklamı ise Turkcell, Avea ve Garanti Bankası verdi.

Oyuncu kadrosu ve karakterler

Dizinin geniş ansambl oyuncu kadrosu mevcuttur ve oyuncular ile canlandırdıkları karakterler sürekli değişmektedir. İlk sezonda dizide Selda Alkor, koğuş ağası Nur Kurteşi'yi canlandırdı. Devin Özgür Çınar, tarih öğretmeni Suzan Aksoy rolünü oynadı. Serra Yılmaz dizide hastasına ötanazi yaptığı için mahkûm olan başhemşire Hayriye Çakır'ı canlandırdı. Yelda Reynaud, koğuşun asi lider adayı Aliye Yalçın ile dizide yer aldı. Özlem Düvencioğlu, Sinop Cezaevi'nin müdüresini oynadı. Sinan Albayrak, cezaevinin doktoru olan Tarık İnan'ı canlandırdı. 7,5 yıl hapse mahkûm olan Filiz Demir karakteri Başak Daşman tarafından oynandı. Manken ve fotomodellik yapan Şebnem Güner'i Pınar Dikici canlandırdı. Muhasebeci Aylin Özgen karakteri Onuryay Evrentan tarafından; ev hanımı olan ve çocuklarını öldürmekten yargılanan Zehra Kerimoğlu karakteri Meltem Pamirtan tarafından; Rus kurye Anna Toleva karakteri Zeynep Kızıltan tarafından; istihbaratta çalışan Perihan Malaz karakteri Müfide İnselel tarafından; Nazlı Yıldız karakteri Iraz Yöntem tarafından; Serpil Aksu karakteri Nurhan Özenen tarafından canlandırıldı. Dizinin ilerleyen bölümlerinde diziye katılan Özgül Kavruk, B2'ye gönderilen Beray Doğan rolünü oynadı. Cezaevindeki gardiyanlardan Gülten Arar karakterini Zehra Alptürk; Semra Yaman karakterini Özlem Başkaya ve Cengiz karakterini Ogün Kaptanoğlu canlandırdı. İlk sezonun ilerleyen bölümlerinde ve finalinde diziden ayrılan oyuncular oldu: Devin Özgür Çınar, dizinin ilerleyen bölümlerinde diziden ayrılırken Selda Alkor'un canlandırdığı karakter sezon finalinde yaşanan isyan sonucu ölen mahkûmlar arasında gösterildi ve böylece Alkor da diziden çıktı. Nurhan Özenen, Iraz Yöntem, Meltem Pamirtan, Zeynep Kızıltan sadece ilk sezonda yer alan oyunculardır.

İkinci sezonun başında ve ilerleyen bölümlerinde diziye dahil olan oyuncular oldu: Zeynep Eronat, genelev patroniçesi Ziynet Kara'yı oynadı. Cengiz Bozkurt, başgardiyan (daha sonradan gardiyan) olan Ekrem karakterini canlandırdı. Seher Terzi, Elmas karakterini; Pınar Ünsal, Kevser karakterini canlandırdı. Beste Bereket, Sinoplu balıkçı bir ailenin kızı Hilal'i oynadı. Neriman Uğur yeni savcı Tansel karakterini canlandırdı. Cezaevine gelen yeni kadın mahkûm Özge'yi Dilşad Bozyiğit canlandırdı. Müfettiş Ahmet karakteri Fikret Kuşkan tarafından canlandırıldı. Zeynep Gülmez, Yasemin Hacer Akyürek karakterini oynadı. Müfettiş Ahmet'in annesi Aysel Kalafatçıoğlu'nu Işık Yenersu oynadı. Şebnem Dokurel ise gardiyan karakteriyle diziye dahil oldu. İkinci sezonun ilerleyen bölümlerinde diziden ayrılan oyuncular: Serra Yılmaz, dizinin senaryosunun "bir miktar saptığını", beklentisine göre olmadığını¹⁶ ve "televizyon dizisinin temposuna ayak uydurmak zor. 90 dakika insanlık dışı bir şey!" diyerek diziden ayrıldı.¹⁷ İlk sezonda cezaevi müdürü Handan'ı canlandıran Özlem Düvencioğlu; cezaevinden firar eden Aliye'yi oynayan Yelde Reynaud; doktor Tarık'ı canlandıran Sinan Albayrak ve Filiz karakterini oynayan Başak Daşman diziden ayrıldılar.

Diziye ilk sezondan itibaren birçok konuk oyuncu katıldı. Suzan'ın eşini canlandıran Devrim Saltoğlu dizinin ilk bölümünde yer aldı. Selda Alkor'un oynadığı Nur'un kızı olan Nurgül'ü Mine Çayıroğlu, Aliye'nin Almanya'dan dönen kardeşi Özgür'ü Ekim Mağden canlandırdı.¹⁸ Dizide ayrıca cezaevi yetkilileri rolleri ile gelen oyuncular da oldu. İlk iki bölümde gardiyan rolünü oynayan Erol Aydın, daha sonraki bölümlerde müfettiş rolünü canlandıran Cenk Ertan bunlar arasındadır. Gardiyan Gülten'in annesi rolünü ise Suna Selen canlandırdı. Şebnem Dokurel, gardiyan Sevtap'ı; Beliz İnal gardiyan Zerrin Yılmaz'ı canlandırdı. Mahkûm yakınlarından Beray karakterinin amcası Süleyman Şahin karakterini İskender Bağcılar; Özge karakterinin erkek arkadaşı Baran'ı Kerem Poyraz Kayaalp; Ziynet Kara'nın eski sevgilisi Osman Zeybek karakterini Burak Tamdoğan canlandırdı. Beray Doğan'ın eski sevgilisi Sedat Mert canlandırdı. İlk iki sezonda dizide yer yer gözüken Murat Dölek, Aşçı Yakup karakterini canlandırdı. Üçüncü sezonda Tardu Flordun, diziye hapishanenin doktoru karakteriyle katılırken Pamir Pekin Hilal'in ilk aşkı Mert karakteriyle diziye katıldı.¹⁹²⁰²¹

Oyuncu seçimi ve kadroya katılmaları

Cezaevindeki mahkûmları canlandıran oyunculardan biri olan Serra Yılmaz, dizinin alışılmış dizi konularının dışında bir konuya sahip olması, senaryosunu Feride Çiçekoğlu'nun yazması ve Almanya'da uzun yıllar yayınlanmış bir format olmasından dolayı projeyi kabul ettiğini belirtti.²² Serra Yılmaz Parmaklıklar Ardında ile iki yıl aradan sonra Türkiye'de çekilen bir diziye 'evet' demiş oldu. Oyuncu, rolü için mavi olan saçlarını siyaha boyatmak zorunda kaldı.²³ Aliye Yalçın'ı canlandıran Yelda Reynaud, diziyi Aliye rolü için kabul etti ve bu rol, diziden bir buçuk yıl önce oyuncuya teklif edildi. Yelda Reynaud dizideki rolü ile daha çok tanınmaya başlandı.²⁴ İlk sezon koğuş ağası Nur'u canlandıran oyuncu Selda Alkor, dizideki rol teklifini, dizinin yayınlanmasından bir yıl önce aldı ve rol teklifini aldıktan sonra bir yıl boyunca projenin hayata geçirilmesini bekledi.²⁵ Programa ikinci sezonde katil bir kadını rolü ile dahil olan Zeynep Eronat, dizide oynanması istendiğinde, teklifi ciddiye almadı fakat yapımcı Ayşe Durukan ve senarist Ferida Çiçekoğlu'nun çabaları sonucu diziye dahil olmayı kabul etti.²⁶ 2. sezonda diziye katılan oyunculardan biri olan Beste Bereket, dizide küçük yaşta babası ölmüş, o yüzden okulu bırakıp babasının işi olan balıkçılığa başlamış bir balıkçı kızı canlandırdı. Bu rol Beste Bereket'e dizinin senaristi Feride Çiçekoğlu tarafından özel olarak yazıldı.²⁷ Özlem Düvencioğlu, 2005 yılında ilk dizisi Hırsız Polis dizisinden sonra oyunculuk kariyerine bu dizi ile devam etti. Düvencioğlu, oyunculuk kariyerinin ikinci çalışması olan Parmaklıklar Ardında'yı kadın hikâyelerini barındırdığı için kabul etti. Rolüne daha kolay bürünebilmek için hapishane müdürleriyle tanıştı ve konuştu.²⁸ Yan karakterlerden birini canlandıran Onuryay Evrentan'a diziyi Devin Özgür Çınar'ın kendisine anlatmasıyle diziye dahil olurken²⁹; Millî İstihbarat Teşkilatı elemanı Perihan karakterini canlandıran Müfide İnselel ise dizinin ilk sezonunda diziye yönetmenlik yapan Hakan Gürtop'un teklifiyle rolü kabul etti.³⁰ 2. sezonda konuk oyuncu olarak diziye katılan Fikret Kuşkan, rolü, konuk oyuncu statüsünde ve sofistike bir rol olduğundan dolayı kabul etti³¹ fakat daha sonra dizide kalıcı oldu.³² Tardu Flordun, 3. sezon için yaratılan Doktor Metin Utku karakterini tartışmalara girmeden ve pazarlık yapmadan kabul etti, fakat yalnızca üç bölüm oynayıp diziden ayrildi.³³

Yayın takvimi

Sezon	Yayın günü ve saati	Sezon başlangıcı	Sezon finali	Çekilen bölüm sayısı	Bölüm aralığı	Yayın yılı	TV kanalı
1. Sezon	Perşembe 20.00	13 Aralık 2007	5 Haziran 2008	26	1-26	2007-2008	atv
2. Sezon	4 Eylül 2008	25 Haziran 2009	39	27-65	2008-2009
3. Sezon	3 Eylül 2009	24 Haziran 2010 (Final)	41	66-106	2009-2010

Bölümler

Sezon bilgileri

1. Sezon (2007-2008)

Dizinin ilk sezonu 13 Aralık 2007 Perşembe akşamı gösterime girdi³⁴ ve 5 Haziran 2008 tarihinde yayımlanan 26. bölüm ile sona erdi.³⁵ Devin Özgür Çınar'ın canlandırdığı Suzan Aksoy karakteri üzerinden hapishaneye giriş yapılan dizide Serra Yılmaz, Özlem Düvencioğlu, Selda Alkor ve Yelda Reynaud yer aldı. B2 koğuşunun kendi içindeki çekişmeleri ve cezaevi yetkililerle yaşadıkları sorunlar dizide önplâna çıktı. İlerleyen bölümlerde mahkûmların yaşadıkları aktarıldı. Cezaevinde yaşanan baskı, cinsel taciz gibi konular da dizide işlendi.

2. Sezon (2008-2009)

Dizinin ikinci sezonu 4 Eylül 2008 tarihinde yayımlanan 27. bölüm ile gösterime girdi³⁶ ve 25 Haziran 2009 tarihinde 65. bölümüyle sona erdi.³⁷ 2008 yılında dünya çapında meydana gelen ekonomik krizden etkilenen Parmaklıklar Ardında, Ocak ayında iki haftada bir ekranlara gelen yapımlar arasında yer aldı.³⁸ Dizide mahkûmlar arasındaki çatışmalarının yanı sıra, mahkûmların dışarıdaki yakınlarına, cezaevi yetkililerinin kendi aralarındaki çekişmelerine ve cezaevi dışına odaklanıldı.

3. Sezon (2009-2010)

Dizinin üçüncü sezonu 3 Eylül 2009 tarihinde yayımlanan 66. bölümü ile başladı.³⁹ 3. sezonda mahkûmların psikolojileri açısından fazla değişiklik olmadığı, daha çok onların eşi, dostu ve aileleriyle olan ilişkilerini anlatılacağı belirtildi. Dizi, 24 Haziran 2010 tarihinde yayımlanan 106. bölümü ile final yaparak sona erdi.

Eleştiriler

Parmaklıklar Ardında dizisi, Tüm Yargı Mensupları Derneği tarafından "ceza infaz memurları aleyhinde olumsuz genellemelerde bulunulduğu" iddiasıyla Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'na şikâyette bulunuldu.⁴⁰⁴¹ Dilekçede, yayınlanan dizide ceza infaz memurlarının, mahkûmların acı çekmesinden zevk duyan, sadist ruh haline sahip, son derece seviyesiz ve çıkarcı, basit kişilikli insanlar olarak kamuoyuna sunulduğu ve bunun 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun'a aykırı olduğu dile getirildi.⁴²

Tüm Yargı Mensupları Derneği, dizinin gardiyanları kötü göstermesiyle Geceyarısı Ekspresi ile paralellik taşıdığını, dizide anlatılan haliyle bir cezaevi düzeninin olmadığını belirtti.⁴³

Takvim gazetesinde dizi ile çıkan yazılarda, birçok karakterin iyi oyunculuk sergilediği fakat 'koğuş ağalığı' rolü Selda Alkor'a pek uymadığı belirtildi.⁴⁴ Selda Alkor'un acımasız olamaması; öfkesini, sinirini ekrana bir türlü yansıtamaması eleştirildi. İlk sezonda Zehra karakterinin ellerini press ütünün altında bırakması bile onu zalim bir koğuş ağası yapmaya yetmediği yazıldı.

Sabah gazetesinde Yüksel Aytuğ, diziye ikinci sezonda giren zalim ve despot bir koğuş ağasını canlandıran Zeynep Eronat'ı yeni sezonun en iyi oyuncuları arasında gösterdi.⁴⁵ Televizyon eleştirmeni Aktuğ, dizinin ikinci sezonunda, mahkûmlar tarafından çıkarılan kargaşada mahkûmların saldırıya uğramasından sonra soruşturmaların tamamlanıp, cenazelerin ailelerine teslim edilmesi ve yaralıların hastanedeki tedavilerinin tamamlanması 3-4 gün süre almasına rağmen olay yerindeki kan izlerinin geç temizlenmesi eleştirildi.⁴⁶ Aynı yazısında, Zeynep Eronat'ın canlandırdığı torununu öldüren Ziynet karakterinin kanlı elbiseler ve kanlı yüz ile direkt koğuşa gönderilmesinin, çıkan isyanda isyankârların aynı koğuşta tekrar yer almasının inandırıcı olmadığını belirtti. Gerçek hayatta isyan çıkaranların farklı koğuşlara ve farklı cezaevlerine gönderildiğini belirtti.⁴⁷

Milliyet'te televizyon eleştirmenliği yapan Sina Koloğlu, dizinin kendine has bir yapısı ve bütün oyuncularının eşit başrol şansına sahip olduğunu yazdı.⁴⁸